امروزه که تکنولوژی در حال پیشرفت است، سرعت و کارایی حرف اول را می‌زند. در این میان، حافظه‌های SSD دسترسی ما را به دنیای اطلاعات سریع‌تر و مطمئن‌تر می‌سازند. اما این قطعات نیاز به نگهداری دارند تا بیشترین بهره‌وری را داشته باشند. در حال حاضر، سیستم عامل‌های ویندوز، لینوکس و MacOS سازگاری خوبی با حافظه‌ها دارند اما بسیاری از کاربران برای افزایش طول عمر و کارایی ssd و همچنین مراقبت از سیستم خود نیاز به انجام تنظیمات خاصی دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم. برخی از این تنظیمات برای کاهش میزان دفعات نوشتن (Write) روی اس اس دی هستند که یکی از راه‌های افزایش طول عمر این قطعه است.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
اهمیت افزایش طول عمر و کارایی SSD
با توجه به قیمت بالاتر SSDها نسبت به HDDها، حفظ و افزایش طول عمر و کارایی آنها بسیار مهم است. استفاده بهینه و نگهداری صحیح از SSDها می‌تواند منجر به افزایش عمر مفید و بهره‌وری بیشتر از سرمایه‌گذاری شما شود.
استفاده از TRIM برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
یکی از راه‌های افزایش طول عمر ssd استفاده از TRIM است. TRIM یک فرمان است از دو سمت ارسال می‌شود، یکی از کنترلر خود SSD و دیگری از سیستم عامل. SSDهای جدید دارای مکانیسم دستور خودکار TRIM هستند. دستوری که از سمت سیستم‌عامل ارسال می‌شود به آن اجازه می‌دهد تا به SSD بگوید که بلوک‌های داده‌ای که دیگر نیازی به آنها نیست را پاک کند. این کار به بهبود عملکرد، افزایش طول عمر و کارایی SSD کمک می‌کند. ویندوز به صورت خودکار از ارسال دستور TRIM پشتیبانی می‌نماید. برای اطمینان حاصل کردن از روشن بودن این قابلیت می‌توانید از دستور زیر استفاده نمایید:
در بخش استارت CMD را تایپ کنید و بر روی Command Prompt راست کلیک کرده و Run as Administrator را بزنید، سپس دستور زیر را تایپ نمایید:
fsutil behavior query disabledeletenotify
با زدن Enter، در پاسخ یکی از موارد زیر را مشاهده می‌کنید:
(اگر عدد 1 نمایش داده شد، به معنای خاموش بودن قابلیت تریم است) DisableDeleteNotify =1
(اگر عدد 0 نمایش داده شد، به معنای روشن بودن قابلیت تریم است) DisableDeleteNotify =0
اگر عدد 1 را مشاهده کردید و قابلیت تریم خاموش بود باید از دستور زیر برای روشن کردن آن در CMD استفاده کنید:
fsutil behavior set disabledeletenotify 0
ارسال دستور TRIM اختصاصی ویندوز 10 و 11
دیفرگمنت (Defragment) دستوری است که با استفاده از آن فایل‌ها روی هارد دیسک مرتب می‌شوند تا سرعت دسترسی به آنها افزایش یابد. این دستور روی SSDها تاثیر بسیار مخربی دارد، به همین منظور مایکروسافت از ویندوز 10 به بعد، شیوه و نام این دستور را به فرآیند Optimize یا همان بهینه سازی تغییر داد.
اکنون در ویندوز 10 و 11، در زمان اجرای دستور Optimize، به صورت خودکار برای هارد دیسک، دیفرگمنت و برای SSD، دستور TRIM اجرا می‌شود. برای این کار باید روی پارتیشن مربوط به SSD یا هارد دیسک راست کلیک کرده و گزینه Properties را انتخاب کنید. حال از تب Tools را انتخاب کرده و دکمه Optimize را بزنید تا پنجره Optimize Drives باز شود.
حال باید روی هر درایوی که می‌خواهید آن را بهینه نمایید، کلیک کنید، تا ویندوز به صورت خودکار بسته به نوع حافظه شما دستور Defragment یا TRIM را اجرا کند. توجه داشته باشید که ویندوز به صورت پیش‌فرض، برنامه هفتگی برای انجام این کار دارد. در صورتی که این برنامه فعال نیست، طبق تصویر آن را فعال نمایید تا شاهد افزایش سرعت ssd باشید.
خاموش کردن Hibernate یا خواب زمستانی برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
در خواب زمستانی یا Hibernate یک نسخه کپی از تمامی نرم‌افزارهای باز روی رم در درایو C نگه داشته می‌شوند تا با روشن کردن سیستم مجدد راه‌اندازی شده و روی دسکتاپ ظاهر شوند. برای این کار ویندوز فایلی حجیم با نام hiberfil.sys در درایو C نگه‌می‌دارد.
در صورتی که از این گزینه استفاده نمی‌کنید؛ بهتر است آن را خاموش کرده و این فایل را پاک کنید. بدین منظور باید CMD را در منوی استارت تایپ کنید و روی Command Prompt کلیک نمایید. سپس دستور زیر را تایپ کرده و Enter را بزنید:
powercfg -h off
خاموش کردن Fast Startup در ویندوز 10 و 11 برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
اگر مرحله قبل را اجرا کردید، نیازی به اعمال تغییرات این قسمت نخواهید داشت. گزینه Fast Startup نیز مانند خواب زمستانی بهتر است خاموش باشد. در صورتی که Hibernate غیر فعال شده باشد، گزینه Fast Startup نیز به صورت خودکار غیر فعال شده است.
غیرفعال‌سازی یا پایین آوردن حجم System Restore Protection
یکی دیگر از راه‌های افزایش طول عمر ssd، غیرفعال‌سازی یا پایین آوردن حجم System Restore Protection است. این گزینه در صورت خرابی ویندوز به کار می‌آید. در صورتی که مشکلی برای ویندوز شما پیش آید، این گزینه ویندوز را به حالت قبلی برمی‌گرداند و نیاز به نصب مجدد ویندوز را از بین می‌برد. در صورتی که از این قابلیت استفاده نمی‌کنید تا نیاز به حتی 1 گیگابایت فضای خالی دارید، می‌توانید این قابلیت را غیرفعال کرده تا فضای بیشتری روی درایو C داشته باشید.
برای این کار در استارت، Create a restore point را تایپ کرده و روی آن کلیک کنید تا پنجره System Properties باز شود، سپس روی سربرگ System Protection کلیک نمایید. حال با کلیک روی دکمه Configure می‌توانید System Restore را خاموش کرده یا حجم آن را کم کنید.
غیرفعال‌سازی Page File برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
اگر تنها 32 گیگابایت و یا کمتر از این مقدار روی سیستم خود RAM دارید، مراحلی که در این بخش گفته می‌شود را انجام ندهید. Page File یا Virtual Memory نوعی از حافظه مجازی است که در مواقع ضروری که ویندوز برای اجرای نرم‌افزارها نیاز به RAM بیشتری دارد، از فضای خالی موجود روی درایو C استفاده می‌کند.
اگر روی سیستم خود به میزان 64 گیگابایت یا بیشتر رم دارید؛ می‌توانید با غیرفعال کردن Page File ضمن خالی نمودن فضای بیشتری از درایو C، از نوشتن بیهوده و بی‌جهت روی SSD پیشگیری کنید. دقت داشته باشید که با غیرفعال‌سازی Page File، امکان ذخیره سازی خطاهای BSOD در Log ویندوز نیز از بین می‌رود.
دکمه ویندوز و R را به صورت همزمان فشار داده و sysdm.cpl را در Run تایپ نمایید و Enter را بزنید. در تب Advanced گزینه Settings را در زیر مجموعه Performance انتخاب نمایید. در پنجره باز شده که Performance Options نام دارد، در بخش Virtual Memory دکمه Change را بزنید و در پنجره Virtual Memory گزینه No Paging File را انتخاب سپس دکمه Set را بزنید و OK کنید. حال با ریستارت کردن سیستم فایل‌های Pagefile.sys و Swapfile.sys از درایو C حذف شده و حجم بیشتری از این درایو آزاد می‌شود.
جابه‌جایی محل ایندکس فایل‌ها از SSD به HDD
ویندوز به صورت خودکار از آخرین محل ذخیره‌ایزی فایل‌ها لیستی برمی‌دارد تا در صورت سرچ توسط کاربر بتواند در مدت زمان کوتاه‌تری نتایج را نشان دهد. این فایل ایندکس به صورت دائمی در حال به‌روز شدن است و در درایو C روی SSD نگهداری می‌شود. با جابه‌جایی محل ایندکس فایل‌ها، از رایت اضافی روی SSD پیشگیری نمایید.
برای این کار در استارت Indexing Options را تایپ کرده و روی آن کلیک نمایید. با باز شدن پنجره جدید، دکمه Advanced را زده و در پنجره باز شده، بخش Index Location روی گزینه Select Now کلیک کنید و فولدر جدیدی را که بر روی هارد دیسک در نظر گرفته‌اید؛ انتخاب کرده و OK را بزنید.
جلوگیری از خاموش شدن SSD و هارد دیسک
اس اس دی برای انجام فرآیند Garbage Collection نیاز به روشن ماندن در حالت idle دارد. علاوه بر این، اگر کش برنامه‌ها و فولدرهای TEMP روی هارد دیسک منتقل شوند، هارد دیسک نیاز به روشن بودن دارد.
برای اینکه از خاموش شدن SSD و هارد دیسک جلوگیری کنید، باید دکمه ویندوز و R را همزمان فشار دهید و عبارت powercfg.cpl را در قسمت Run تایپ کرده و Enter را بزنید. با باز شدن پنجره Power Options، در بخش Choose or Customize a power plan، روبروی پروفایلی که از آن استفاده می‌کنید (Balanced یا High Performance) گزینه Change Plan Settings را انتخاب کنید. پنجره جدیدی با نام Power Options باز می‌شود که از میان گزینه‌ها باید Hard Disk را انتخاب کرده و مدت زمان مربوطه را برابر صفر قرار دهید.
اجرای Windows Experience Index Assessment برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
یکی دیگر از راه‌های افزایش طول عمر و کارایی ssd، اجرای Windows Experience Index Assessment است. به صورت کلی، ویندوز برای اینکه دارا بودن SSD در سیستم را تشخیص دهد، نیازمند انجام این دستور است. علاوه بر این، در صورت ارتقاء RAM، پردازنده، کارت گرافیک، و SSD باید حتما این دستور را مجددا اجرا نمایید.
در ویندوز 7 و 8: باید Properties بخش My Computer خود را باز کرده و با زدن دستور Rate This Computer آن را اجرا کنید. این بخش در Control Panel تحت عنوان Performance Information and Tools در دسترس است.
در ویندوز 8.1 و 10 و 11: رابط کاربری این بخش توسط مایکروسافت حذف شده و مجبورید برای اجرای آن، با استفاده از CMD و تایپ دستور Winsat formal برای اولین بار بعد از نصب ویندوز و یا تایپ دستور
Winsat formal -restart
برای اجرای مجدد آن بعد از ارتقاء سخت افزاری اقدام کنید.
امتیازات در فولدر C:\Windows\Performance\WinSAT\DataStore به صورت فایل XML با نام Formal.Assessment Initial در دسترس می‌باشند. این فایل را با مرورگر باز کرده و به بخش SystemScore مراجعه کرده و امتیازات را مشاهده نمایید.
جابه‌جایی فولدرهای کاربری مانند My Picture
این تنظیمات باید بلافاصله بعد از نصب ویندوز و قبل از نصب هر نرم‌افزاری صورت گیرد. اگر نرم‌افزارهای خود را نصب کرده‌اید، بهتر است از اعمال این گزینه صرفه نظر نمایید.
فولدر‌هایی مانند My Picture، My Music، My Video، Document، Desktop و Download به صورت پیش‌فرض در درایو C قرار دارند. با جابه‌جایی این فولدرها به هارد دیسک، فضای بیشتری روی SSD آزاد می‌شود و از رایت بی‌مورد روی درایو C پیشگیری می‌کنید. علاوه بر این، اگر خرابی برای ویندوز به وجود آید، دیگر نگران از بین رفتن فایل‌های شخصی خود در درایو C نخواهید بود و به راحتی می توانید ویندوز را عوض کنید.
بدین منظور کافیست به درایو C مراجعه نمایید و فولدر Users را باز کنید. سپس روی نام کاربری خود کلیک کنید و وارد آن شوید. حال روی هر کدام از این 6 فولدر راست کلیک کرده و Properties را بزنید. در تب Location تنها باید Drive Letter را تغییر دهید سپس دکمه Move یا OK را بزنید تا فولدر مربوطه جابه جا شود.
جابه‌جایی فولدر Temporary به هارد دیسک برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
این راه برای افزایش طول عمر و کارایی ssd نیز باید بلافاصله بعد از نصب ویندوز صورت گیرد. دو فولدر Temporary در ویندوز وجود دارد که می‌توان با جابه‌جا کردن آنها روی هارد دیسک، از رایت بیش از اندازه روی درایو C پیشگیری نمایید. برای اینکار باید یک فولدر اصلی Temporary ایجاد کرده و درون آن دو فولدر را به دلخواه ایجاد نمایید، سپس چهار مسیر فولدر Temp را از درایو C به فولدرهای مشابه در هارد دیسک عوض کنید.
چهار فولدری که باید مسیر آنها را عوض کنید در تصویر نمایش داده شده‌اند. بعد از اینکه مسیرهای جدید را جایگزین کردید؛ می‌توانید فولدر اصلی Temporary را Hidden کنید. برای تغییر مسیر این فولدرها باید دکمه ویندوز و R را به صورت همزمان فشار دهید و عبارت sysdm.cpl را در Run تایپ کرده و Enter را بزنید. از تب Advanced دکمه Environment Variables را انتخاب کنید. سپس طبق تصویر، در بخش User Variables با زدن دکمه Edit ابتدا دو آدرس TEMP و TPM را به فولدر شماره 1 روی هارد دیسک آدرس‌دهی کنید. بعد در بخش System Variables با زدن دکمه Edit دو آدرس TEMP و TPM را به فولدر شماره 2 روی هارد دیسک آدرس‌دهی نمایید.
غیرفعال‌سازی Superfetch برای افزایش طول عمر و کارایی ssd
سرویس Prefetch از زمان ویندوز XP وجود داشت و بعد از آن در تمامی نسخ‌های ویندوز اعمال شد. وظیفه این سرویس این است که تکه‌هایی از برخی نرم‌افزارهایی که به صورت مکرر روی سیستم اجرا می‌شوند را در فولدری جداگانه قرار می‌دهد تا سیستم در صورت اجرای مجدد آن نرم‌افزارها، سریع‌تر ان‌ها را اجرا کند.
این سرویس چندی بعد با عنوان Superfetch روی ویندوزهای ویستا به بعد اعمال شد که عملکردی مشابه داشت اما علاوه بر نگهداری از نرم‌افزارها در یک فولدر، روی رم سیستم نیز از آنها نگهداری می‌کند تا دسترسی سریع‌تری به آنها داشته باشد. به صورت کلی با وجود SSDدیگر نیازی به این سرویس نخواهید داشت. در نتیجه با Disable کردن این سرویس از Writeهای بی‌مورد و اضافی بر جلوگیری می‌کنید. برای این کار باید دکمه ویندوز و R را همزمان فشار داده و عبارت Services.msc را تایپ کنید.
ویندوز 7 و 8: در میان سرویس‌ها Superfetch را پیدا کرده و و با کلیک روی آن گزینه Disable را انتخاب و OK کنید.
ویندوز 8.1 و 10 و 11: در میان سرویس‌ها، گزینه SysMain را پیدا کرده و با کلیک روی آن گزینه Disable را انتخاب و OK کنید.
پاک کردن فایل‌های اضافی باقی‌مانده از آپدیت ویندوز
بعد از هر آپدیت، تعداد زیادی فایل اضافی و به درد نخور روی ویندوز باقی می‌ماند. برای پاک کردن این فایل‌ها و افزایش عمر و کارایی SSD دو روش وجود دارد.
در روش اول و آسان، روی درایو C راست کلیک کرده و با زدن Properties به تب General رفته و دکمه Disk Cleanup را انتخاب می‌نماییم. حال پنجره Disk Cleanup باز می‌شود. سپس مجدداً دکمه Clean Up System Files را انتخاب می‌کنیم تا همین پنجره با گزینه Windows Update Cleanup مجدد بارگذاری شود. در اینجا باید تمامی فولدرها را انتخاب کرده و دکمه OK را بزنید تا سیستم پاکسازی شود.
در روش سخت‌تر و حرفه‌ای، باید یک فایل Notepad باز کنید و دستور زیر را داخل آن کپی نمایید. توجه داشته باشید که در دستور زیر، پنج محل عمده تجمع این فایل‌ها برای پاکسازی آدرس‌دهی شده است. زمانی که متن را در Notepad پیست می‌کنید باید مانند تصویر بالا باشد. سپس Save As را زده و فایل مربوطه را با پسوند bat. ذخیره کنید.
لازم به ذکر است که اگر مکان فایل‌های Temp را تغییر داده‌اید، باید در دو خط آخر آدرس جدید فولدرهای Temp را تغییر دهید و یا دو خط آخر را کامل پاک کنید.
@ECHO OFF
del /s /f /q %userprofile%\Recent*.*
del /s /f /q C:\Windows\SoftwareDistribution\Download*.*
del /s /f /q C:\Windows\Prefetch*.*
del /s /f /q C:\Windows\Temp*.*
del /s /f /q %userprofile%\AppData\Local\Temp*.*
حال با اجرای این فایل، تمامی فولدرهای حاصل از آپدیت ویندوز حذف می‌شوند.
اختصاص فضای اضافی برای Over-Provisioning
این گزینه برای کاربرانی مناسب است که همیشه SSD آنها پر است و فضای خالی ندارد. در صورتی که حافظه شما همیشه پر است، کنترلر SSD برای جابه‌جایی داده‌ها روی بلوک‌های حافظه دچار مشکل می‌شود و عملکرد اس اس دی کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، اس اس دی رایت بیشتری می‌خورد و طول عمر آن کاهش می‌یابد.
در صورتی که از اس اس دی‌های سامسونگ استفاده می‌کنید، باید در نرم‌افزار Samsung Magician بخش Over-Provisioning را انتخاب کرده و حداقل 10 درصد از فضای درایو خود را به صورت Unallocated درآورید.
اگر از SSDهای برند‌های دیگر استفاده می‌کنید می‌توانید با ورود به بخش Disk Management، حدود 10 درصد از فضای اس اس دی خود را از انتهای پارتیشن Shrink کرده و به صورت Unallocated باقی بگذارید.
غیرفعال‌سازی Recycle Bin برای SSD
برای کاهش رایت روی SSD می‌توانید به صورت کامل Recycle Bin را Disable نمایید.
انتقال کش Internet Download Manager برای افزایش طول عمر و کارایی SSD
بدین منظور باید فولدر کش را جابه‌جا نمایید:
از بخش Downloads گزینه Options را انتخاب کرده و از تب Save to آدرس فولدری روی هارد دیسک را به بخش Temporary Directory بدهید تا رایت فایل‌های دانلودی در کش، روی هارد دیسک صورت گیرد.
با رعایت نکات و ترفندهای فوق، می‌توانید افزایش طول عمر و کارایی SSD خود را تضمین کنید. این کار نه تنها به حفظ سرمایه شما کمک می‌کند، بلکه تجربه کاربری بهتری را نیز به ارمغان می‌آورد. شهر تکنولوژی فافا، ارائه‌دهنده انواع قطعات سخت‌افزاری و سیستم‌های گیمینگ، رندرینگ، اداری و خانگی است.
سوالات متداول
چگونه می‌توان از پر شدن بیش از حد SSD جلوگیری کرد؟
با مدیریت فضای ذخیره‌سازی و استفاده از ابزارهای مدیریت فضای دیسک مانند Disk Cleanup می‌توانید از پر شدن بیش از حد SSD جلوگیری کنید.
آیا استفاده از SSD به عنوان درایو اصلی سیستم توصیه می‌شود؟
بله، SSDها به دلیل سرعت بالا برای نصب سیستم عامل و برنامه‌های اصلی بسیار مناسب هستند.
آیا SSDها به گرما حساس هستند؟
بله، گرمای بیش از حد می‌تواند به عملکرد و عمر SSD آسیب برساند. استفاده از خنک‌کننده‌ها و فن‌های مناسب می‌تواند کمک‌کننده باشد.
چگونه می‌توان دمای SSD را کنترل کرد؟
با استفاده از فن‌های مناسب، هیت سینک‌ها و اطمینان از جریان هوای کافی در کیس کامپیوتر می‌توانید دمای SSD را کنترل کنید.
آیا نصب برنامه‌های بهینه‌سازی SSD ضروری است؟
برنامه‌های بهینه‌سازی مانند Samsung Magician و Crucial Storage Executive می‌توانند به بهبود عملکرد و مدیریت SSD کمک کنند.
چگونه می‌توان فضای ذخیره‌سازی SSD خود را مدیریت کرد؟
با استفاده از ابزارهای داخلی سیستم عامل مانند Disk Cleanup در ویندوز و Disk Utility در مک می‌توانید فضای ذخیره‌سازی SSD خود را مدیریت کنید.
آیا SSDها خراب می‌شوند؟
بله، مانند همه قطعات الکترونیکی، SSDها نیز ممکن است به مرور زمان خراب شوند. با رعایت نکات نگهداری می‌توانید طول عمر آنها را افزایش دهید.
آیا سرعت نوشتن و خواندن SSD به مرور زمان کاهش می‌یابد؟
ممکن است با پر شدن SSD و کاهش فضای خالی، سرعت نوشتن و خواندن کمی کاهش یابد. استفاده از TRIM و نگهداری فضای خالی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نظرات کاربران